10 lutego – rocznica pierwszej ewakuacji obozu Stalag VIIIA

10 lutego – rocznica pierwszej ewakuacji obozu Stalag VIIIA

10 lutego – rocznica pierwszej ewakuacji obozu Stalag VIIIA

W styczniu 1945 roku wojska niemieckie zaczęły tracić kontrolę nad Śląskiem, z końcem miesiąca siedzibę dowództwa VIII Okręgu Wojskowego przeniesiono z Breslau do Görlitz.

Ze wschodu docierały do Görlitz tabory uchodzących przed Armią Czerwoną ludzi. Stłoczeni w obozach jeńcy wojenni zaczynali mieć świadomość ewakuacji. Rozpoczęli przygotowania, gromadząc skromne zapasy żywności z niewielkich codziennych przydziałów
i z otrzymywanych paczek.

W ostatnich dniach poprzedzających ewakuację – pierwszych dniach lutego – zapędzono jeszcze jeńców do prac nad fortyfikowaniem Görlitz i okolic.

10 lutego z ówczesnego Görlitz Moys wymaszerowała pierwsza, długa na dwa kilometry kolumna licząca 30 tys. jeńców Stalagu VIII A. Dołączyli do nich jeńcy Stalagu 334
z Lamsdorf (Łambinowice), których droga ewakuacyjna prowadziła przez Görlitz. Piesze kolumny jeńców kierowano na zachód do Hesji i zachodniej Turyngii (IX Okręg Wojskowy) oraz zachodnich Czech i północnej Bawarii (XIII Okręg Wojskowy). Jeńcy radzieccy ciągnęli wóz eskorty. Marsz w lutowym śniegu i mrozie dla wielu niedożywionych, wyczerpanych pracą i chorobami jeńców oznaczał śmierć. Tych, którzy nie mogli iść lub podejmowali próby ucieczki, rozstrzeliwano. Dodatkowo poczucie zagrożenia potęgowały systematyczne naloty wojsk alianckich na posterunki, w których spędzali noce. Po tygodniu wyczerpującego marszu jeńcy dotarli do Meissen (Miśni), gdzie ze względu na zniszczone mosty musieli się przeprawić wpław przez Łabę. Tam czekało ich przegrupowanie. Z Miśni wymaszerowały dwie kolumny: pierwsza – dalej na zachód do IX Okregu Wojskowego, druga pędzona była na południe do XIII Okręgu Wojskowego czyli do północnej Bawarii, gdzie wkrótce jeńcy zostali wyzwoleni przez armię amerykańską.

Ewakuacja kolejnych grup ze Stalagu VIIIA przebiegała różnymi trasami i trwała do początku maja 1945 roku. Nie ewakuowano jednak wszystkich więźniów. W obozie pozostawiono część jeńców radzieckich oraz Słowian różnych narodowości. Jeszcze w kwietniu dotarł do Stalagu VIII A z Tangerhütte transport 217 polskich jeńców chorych na gruźlicę. Do ostatnich dni wojny więźniowie wykorzystywani byli jako siła robocza przy przygotowywaniu miasta do obrony.

Źródło:
Zgłobicki R., Obozy i cmentarze wojenne w Zgorzelcu
Joanna Lusek, Albrecht Goetze, Stalag VIII A Görlitz.  Historia – teraźniejszość – przyszłość, Łambinowicki rocznik muzealny nr 34